بارداری نابجا

بارداری خارج رحمی یا بارداری نابجا (Ectpic Pregnancy) زمانی ایجاد می‌شود که تخمک خارج از فضای داخل رحم بارور شود. در ۹۰ درصد موارد این مشکل در لوله‌های رحمی ایجاد می‌شود و در صورتی که دیر تشخیص داده شود و بارداری ادامه پیدا کند باعث پارگی لوله و خونریزی شدید داخل شکمی خواهد شد.

عوامل خطر برای ایجاد این بیماری عبارتند از:
۱. سابقه بارداری نابجا
۲. سابقه جراحی قبلی روی لوله‌های رحمی
۳. سابقه جراحی شکمی یا لگنی
۴. سابقه عفونت‌های منتقله از راه جنسی STI
۵. بیماری التهابی لگن
۶. اندومتریوز
۷. مصرف سیگار
۸. سن بالای 35 سال
۹. سابقه نازایی
۱۰. روش‌های کمک باروری مثل IVF
البته نیمی از خانم‌های مبتلا هیچ عامل خطری ندارند.

علائم
از آنجایی که بارداری نابجا هم نوعی بارداری است، ممکن است علائمی مشابه بارداری طبیعی داشته باشد نظیر دردناک شدن پستان‌ها، تهوع، ناراحتی معده و عقب افتادن خونریزی ماهیانه.

سایر علائم عبارتند از:
۱. درد خفیف شکمی یا لگنی
۲. کمردرد
۳. خونریزی واژینال غیرطبیعی
۴. انقباض خفیف لگنی
در این مرحله ممکن است افتراق بارداری عادی و نابجا از هم دشوار باشد و در صورت هرگونه درد یا خونریزی غیر عادی بایستی به پزشکتان اطلاع دهید.

در صورتی که بارداری رشد کند و بزرگتر شود باعث اتساع لوله‌ها شده و علائم جدی‌تر و خطرناکتری بعلت پارگی لوله و خونریزی داخل شکم ایجاد می‌شود مانند:
۱. درد ناگهانی و شدید در شکم یا لگن
۲. درد کتف
۳. ضعف، سرگیجه و غش
پارگی لوله باعث خونریزی تهدید کننده حیات می‌شود و در صورت بروز هر یک از موارد فوق بایستی فورا به بخش اورژانس مراکز درمانی مراجعه کنید.

تشخیص
اگر علائم اورژانسی ذکر شده را نداشته باشید اما پزشکتان به بارداری نابجا مشکوک شود، از سونوگرافی و آزمایش خون جهت سنجش تیتراژ HCG برای تشخیص کمک می‌گیرد.

درمان
بارداری نابجا همیشه به درمان نیاز دارد و اینطور نیست که با صبر کردن و رشد سن بارداری، تبدیل به حاملگی داخل رحمی شود. درمان‌ها یا به روش طبی دارویی و یا جراحی است؛ بعد از درمان هم نیاز به چند هفته پیگیری دارید.
انتخاب روش درمان به علائم، محل بارداری نابجا، امکان انجام پیگیری مرتب و منظم از طرف بیمار و همچنین انتخاب بیمار بستگی دارد. متوتروکسات شایع‌ترین دارویی است که برای درمان بارداری نابجا استفاده می‌شود و باعث توقف رشد بارداری می‌شود. در صورتی که فردی نتواند پیگیری‌های منظم بعد از دریافت این دارو را با انجام تیتراژ HCG انجام دهد یا بیماری زمینه‌ای داشته باشد که این دارو برایشان منع مصرف داشته باشد از تجویز این دارو بایستی اجتناب کرد. همچنین در برخی افراد با وجود تجویز دارو، تیتراژ HCG پایین نمی‌آید و رشد بارداری متوقف نمی‌شود و یا پارگی لوله اتفاق می‌افتد که نیاز به درمان جراحی پیدا می‌کنند.
حین دریافت این دارو بایستی از فعالیت بدنی شدید، ارتباط جنسی، مصرف الکل، مصرف مسکن، مصرف غذاها و مکمل‌های حاوی فولیک اسید، مصرف غذاهای نفاخ و مواجهه طولانی مدت با نور آفتاب اجتناب کنید. در صورت پاره شدن لوله، نیاز به جراحی خواهید داشت که به روش باز یا لاپاروسکوپی قابل انجام است که ممکن است برداشتن لوله نیاز باشد. البته گاهی بدون پاره شدن لوله هم جراحی الزامی است که در این موارد با دوشیدن محصولات حاملگی از انتهای لوله و بدون برداشتن یا برش روی لوله‌ها امکان درمان وجود دارد.

مراقبت‌های بعد از درمان
پس از درمان دارویی یا جراحی، چند هفته طول می‌کشد تا سطح HCG افت کند و منفی شود، به همین دلیل احساس بارداری در این مدت ادامه خواهد داشت. خونریزی‌های ماهیانه پس از چند سیکل، طبیعی می‌شود. احساس خستگی و دردهای مبهم شکم و لگن مدتی بعد از درمان ادامه خواهد داشت و قابل انتظار است. برخی از خانم‌ها از نظر عاطفی متاثر می‌شوند و نیاز به حمایت روانی خواهند داشت و حتما بایستی احساسات خود را با پزشک معالجشان مطرح کنند.

بارداری در آینده
خطر ایجاد بارداری نابجا، در بارداری‌های بعدی افزایش می‌یابد و بایستی به علائم و نشانه‌های ذکر شده در بارداری‌های آتی توجه ویژه داشته باشید.