فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا یا هایپرتنشن باعث ایجاد مشکلات زیادی برای سلامتی انسان می‌شود. در طی بارداری نیز فشار خون بالا و کنترل نشده باعث آسیب به مادر و جنین می‌شود. در تقسیم بندی‌های مختلف، بطور کلی فشار خون کمتر از ۱۲۰/۸۰ طبیعی محسوب می‌شود، فشار خون ۱۲۰-۱۲۹/۸۰ فشار خون افزایش یافته است، فشار خون ۱۳۰-۱۳۹/۸۰-۸۹ مرحله ۱ هایپرتنشن و بالاتر از این مقادیر، مرحله ۲ هایپرتنش است. فشار خون بالا در طول بارداری یا بصورت مزمن است، یعنی از قبل از بارداری یا قبل از ۲۰ هفتگی تشخیص داده شده است و یا بصورت فشار خون بالای بارداری است که بعد از ۲۰ هفتگی تشخیص داده می‌شود و حداکثر تا ۱۲ هفته پس از زایمان طبیعی می‌شود.

فشارخون بالا در طی بارداری باعث افزایش استرس و فشار روی کلیه‌ها و قلب می‌شود و مشکلات مختلفی ایجاد می‌کند، نظیر:
۱. اختلال رشد جنین: فشارخون بالا، خونرسانی جفت را کاهش داده و باعث محدودیت رشد جنین می‌شود.
۲. پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی: در خانم‌هایی که فشار خون بالای مزمن دارند این مسئله شایع‌تر است.
۳. زایمان زودرس: بعلت پره اکلامپسی و یا محدودیت رشد جنین ممکن است نیاز به القای زودرس زایمان باشد.
۴. کندگی جفت یا دکولمان.
۵. سزارین: علت عوارض ذکر شده در بالا، احتمال زایمان به روش سزارین در افرادی که فشار خون بالا دارند افزایش می‌یابد.

اندازه گیری و ثبت منظم فشار خون حتی در منزل، بررسی رشد جنین با سونوگرافی‌های سریال و بررسی سلامت جنین با تست‌های تکمیلی در مادران بارداری که فشار خون بالا در آنها تشخیص داده شده است الزامیست و در موارد فشار خون خیلی بالا یا شدید ممکن است تجویز دارو نیز ضرورت پیدا کند.

پره اکلامپسی
پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری از اختلالات شدید فشار خون بالاست که کل بدن را متاثر می‌کند و معیار تشخیصی آن، فشار خون بالا همراه با نشانه‌هایی است که مطرح کننده اختلال عملکرد ارگان‌های بدن است. یکی از این نشانه‌ها، دفع پروتئین بیش از حد نرمال در ادرار است. در موارد شدید کاهش پلاکت خون، افزایش آنزیم‌های کبدی، اختلال عملکرد کلیه، مشکلات بینایی و سردرد شدید هم ایجاد می‌شود. پره اکلامپسی معمولا پس از ۲۰ هفته و در سه ماهه سوم رخ می‌دهد، همچنین پس از زایمان ممکن است ایجاد شود.

علت دقیق ایجاد پره اکلامپسی مشخص نیست اما برخی عوامل خطر مستعد کننده عبارتند از:
۱. سابقه پره اکلامپسی در بارداری‌های قبلی
۲. بارداری چندقلویی
۳. هایپرتنشن مزمن
۴. بیماری کلیوی
۵. دیابت
۶. بیماری‌های خود ایمنی نظیر لوپوس
۷. بارداری اول
۸. شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰
۹. سابقه پره اکلامپسی در مادر یا خواهر
۱۰. سن بالای ۳۵ سال

خطراتی که در پره اکلامپسی جنین و مادر را تهدید می‌کند چیست؟
زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس یا مرگ جنین از عواقب پره اکلامپسی است. مادرانی که دچار پره اکلامپسی می‌شوند در طول زندگی در معرض بیماری‌های قلبی عروقی و کلیوی خواهند بود. احتمال عود پره اکلامپسی در بارداری‌های بعدی نیز وجود دارد. ممکن است پره اکلامپسی باعث تشنج شود که اکلامپسی نامیده می‌شود.

علائم پره اکلامپسی
۱. ورم صورت یا دست‌ها
۲. سردرد مداومی که بهبود نمی‌یابد
۳. تغییرات بینایی
۴. درد شانه‌ها یا بالای شکم
۵. تهوع و استفراغ
۶. افزایش وزن ناگهانی
۷. دشواری در تنفس

درمان فشارخون بارداری خفیف و پره اکلامپسی غیر شدید
مادر بارداری که به تازگی فشار خون بارداری وی تشخیص داده شده و یا پره اکلامپسی غیر شدید دارد بایستی با متخصص زنان خود در ارتباط باشد، بسته به شرایط ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد، شمارش روزانه حرکات جنین و فشار خون اقداماتی است که باید انجام دهید. هفته‌ای یک تا دو بار باید توسط پزشک معالجتان ویزیت شوید و معمولا در سن بارداری ۳۷ هفته، ختم بارداری به شما پیشنهاد می‌شود. البته هر زمان که شرایط شما و یا جنین شما مطلوب نباشد ختم بارداری زودتر هم ضرورت می‌یابد.

درمان پره اکلامپسی شدید
در مادرانی که شرایط پایداری دارند در سن بارداری ۳۴ هفته ختم بارداری انجام می‌شود. تا این زمان، داروهای کنترل کننده فشار خون و کورتیکواسترویید جهت تسریع بلوغ ریه جنین تجویز می‌شود. در این گروه نیز هر زمان شرایط مادر یا جنین ناپایدار باشد، ختم زودتر بارداری الزامیست.

پیشگیری از پره اکلامپسی
راه پیشگیری قطعی برای بروز این مشکل وجود ندارد و فقط در افرادی که عوامل خطر ذکر شده در بالا را دارند، تعدیل این خطرات پیشنهاد می‌شود. بعنوان مثال در افرادی که فشار خون مزمن دارند، توصیه می‌کنیم قبل از باردار شدن حتما به متخصص زنان مراجعه کنند و مشاوره قبل از بارداری انجام دهند تا اقدامات لازم قبل از بارداری جهت کنترل فشار خون انجام شود. کاهش وزن در افرادی که اضافه وزن دارند و کنترل هر گونه مشکل پزشکی دیگری نظیر دیابت، قبل از بارداری کمک کننده است.

توصیه‌هایی برای مادران با فشارخون بالا
مادران مبتلا به فشار خون بالا باید رژیم غذایی غنی از پروتیین، کلسیم، پتاسیم، ویتامین‌ها داشته باشند و مکمل آهن را ادامه دهند. محدودیت مصرف نمک امروزه توصیه نمی‌شود و در حد مصرف نرمال روزانه باید ادامه یابد تا به تعادل الکترولیتی بدن کمک کند.

در صورت بروز علایم زیر باید سریعا به پزشک معالجتان اطلاع دهید و یا به مراکز درمانی مراجعه کنید:
۱. احساس کاهش حرکات جنین
۲. درد زایمانی
۳. خونریزی واژینال یا پارگی کیسه آب
۴. درد در قسمت‌های فوقاتی شکم
۵. سردرد مداوم
۶. تهوع یا استفراغ
۷. اختلالات بینایی