زایمان طبیعی (واژینال) شایع‌ترین و بی خطرترین نوع زایمان است؛ درباره علائم شروع زایمان صحبت کردیم. در این مطلب به مراحل زایمان می‌پردازیم؛ زایمان طبیعی معمولا به سه مرحله تقسیم می‌شود.
مرحله اول مرحله اول زایمان به سه فاز تقسیم می‌شود که شامل فاز نهفته، فاز فعال و فاز انتقال می‌باشد.
فاز نهفته، طولانی‌ترین مرحله زایمان است که انقباضات رحمی کمترین شدت را دارد. در این فاز، انقباضات کم کم بیشتر می‌شوند و به گردن رحم کمک می‌کند باز شود تا کودک شما از کانال زایمان عبور کند. احساس درد و ناراحتی در این مرحله کمتر از سایر مراحل است. اگر انقباضات منظم و شدید باشد، بایستی به بیمارستان مراجعه کنید تا معاینات مکرر لگنی انجام شود و مشخص شود چه مقدار دهانه رحم باز شده است. در طول فاز فعال، دهانه رحم با سرعت بیشتری نرم (افاسمان) می‌شود. ممکن است در طی هر انقباض احساس درد یا فشار شدید در پشت یا شکم داشته باشید و احساس کنید برای تحمل فشار نیاز به زور زدن دارید. اما بایستی صبر کنید تا دهانه رحم شما کاملا باز شود. در حین فاز انتقال، دهانه رحم به طور کامل تا ۱۰ سانتی متر (دیلاتاسیون) باز می‌شود. انقباضات بسیار قوی و دردناک است و هر سه تا چهار دقیقه تکرار شده و هر بار۶۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد.
مرحله دوم مرحله دوم با باز شدن کامل دهانه رحم شروع می‌شود. در این مرحله، پزشک شما را تشویق به زور زدن می‌کند. زور دادن شما به همراه نیروی انقباضات، کودک شما را در کانال تولد به پایین سوق می‌دهد و او را به دهانه واژن می‌رساند. به محض اینکه سر کودک شما خارج شد، پزشک شما مایع، خون و مخاط را از بینی و دهان او تخلیه می‌کند. شما باید همچنان به فشار برای کمک به زایمان شانه‌ها و بدن کودک ادامه دهید. پس از زایمان کودک، پزشک یا همسر یا همراه شما اگر وی درخواست این کار را داشته باشد، بند ناف را بسته و می‌برد.
مرحله سوم پس از زایمان نوزاد، وارد مرحله نهایی زایمان می‌شوید. در این مرحله جفت و پرده‌ها هم خارج می‌شود. سیر زایمان در هر خانم و در هر بارداری متفاوت است، مقدار زمان صرف شده در هر مرحله از زایمان نیز متفاوت است. اگر این اولین بارداری شما باشد، دردهای زایمانی و زایمان طبیعی معمولا حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت به طول می‌انجامد. این روند معمولا برای بارداری‌های بعدی کوتاه‌تر است.
مرحله چهارم بعد از خروج جفت و پرده‌ها، مرحله چهارم شروع می‌شود که در این مرحله مادر از نظر مقدار خونریزی و علایم حیاتی به صورت مداوم چک می‌شود و از یک تا چهار ساعت طول می‌کشد.
مراحل زایمان طبیعیکنترل درد همانطور که زمان زایمان در هر خانم متفاوت است، میزان درد نیز از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد؛ موقعیت و اندازه کودک و قدرت انقباضات نیز بر شدت درد موثرند. اگرچه برخی از خانم‌ها می‌توانند درد خود را با تکنیک‌های تنفس و آرامش بخش که در کلاس‌های زایمان آموخته‌اند مدیریت کنند، اما برخی دیگر برای کنترل درد به روش‌های دیگری نیاز دارند. یکی از متداول ترین روش‌های کاهش درد استفاده از داروهای مسکن و بیهوشی است. مسکن‌ها در حین زایمان به صورت عضلانی یا وریدی تزریق می‌شوند یا ممکن است به صورت منطقه‌ای با تزریق در قسمت تحتانی کمر و داخل مایع مغزی نخاعی، آن بخش را بی حس کرده و باعث تسکین سریع درد شوند که به این روش بلوک نخاعی گفته می‌شود.
تغییر پوزیشن برای کاهش دردبلوک اپیدورال هم روش تسکین درد دیگری است که در طی آن به طور مداوم، داروهای ضد درد از طریق سوند وارد شده به فضای اپیدورال در ناحیه اطراف نخاع و اعصاب نخاعی شما وارد شده و درد را کاهش می‌دهد. خطرات احتمالی هر دو روش شامل کاهش فشار خون است که می‌تواند ضربان قلب کودک را کند کرده و باعث ایجاد سردرد شود. انتخاب روش مناسب بی دردی به وضعیت سلامتی شما و سلامتی کودک شما و امکانات موجود بستگی دارد. روش‌های غیر دارویی تسکین درد شامل طب سوزنی، هیپنوتیزم، تکنیک‌های ریلکسیشن و تغییر پوزیشن به طور مکرر در حین زایمان است. حتی اگر تسکین درد غیر دارویی را انتخاب می‌کنید، هنوز هم می‌توانید در هر زمان حین زایمان، داروهای ضد درد را درخواست کنید.
دوران پس از زایمان تغییراتی که قبل از تولد نوزاد و در طی حاملگی در بدن شما اتفاق افتاده، پس از زایمان کم کم برطرف می‌شود و مواردی که مربوط به دوره پس از زایمان است را تجربه می‌کنید. اپیزوتومی برشی است که موقع خروج سر نوزاد در پرینه (ناحیه بین واژن و مقعد) ایجاد می‌شود تا به شما در زایمان کودک یا جلوگیری از پارگی کمک کند. اگر اپیزیوتومی دارید یا حین زایمان دچار پارگی شده‌اید، ممکن است حین راه رفتن یا نشستن و حین سرفه و عطسه بخیه‌ها دردناک باشد. با وارد شدن شیر به پستان‌ها، ممکن است سینه‌های شما تا چند روز متورم، سخت و دردناک باشد؛ نوک سینه‌ها هم ممکن است دچار شقاق و درد شود. بواسیر (واریس وریدهای ناحیه مقعد) بعد از بارداری و زایمان شایع است. انجام حرکات روده ممکن است تا چند روز پس از زایمان دشوار باشد و دچار یبوست شوید. تنظیم دمای بدن شما در اثر تغییر سطح هورمون‌ها و جریان خون تغییر می‌کند و ممکن است لحظه‌ای احساس گرگرفتگی داشته باشید و دقیقه بعد احساس سرما کنید.
دوران پس از زایمانخستگی عضلات در هنگام زایمان، به خصوص پس از زایمان طولانی، ممکن است باعث نشت ادرار هنگام خندیدن یا عطسه شود یا ممکن است کنترل حرکات روده را دشوار کرده و باعث نشت تصادفی مدفوع شود.دردهای رحم پس از زایمان که After Pains نام دارد، به دلیل انقباضات مکرر رحمی ست تا رحم به اندازه طبیعی قبل از بارداری برگردد؛ با شیردهی این انقباضات بیشتر احساس می‌شود. بلافاصله پس از تولد نوزاد، خونریزی شدیدتر از عادت ماهیانه را تجربه خواهید کرد. با گذشت زمان، خونریزی کمتر شده و ترشحات سفید یا زرد رنگ خواهید داشت که در طی دو ماه کاملاً متوقف می‌شوند.
از نظر عاطفی ممکن است در روزها یا چند هفته پس از زایمان تحریک پذیری، غم و گریه را تجربه کنید که معمولا به آن «اندوه بعد از زایمان» می‌گویند. این علائم در حدود ۸۰ درصد از مادران جدید رخ می‌دهد و ممکن است مربوط به تغییرات جسمی و عاطفی (از جمله تغییرات هورمونی و فرسودگی) و نگرانی درباره نحوه مراقبت از نوزاد باشد. اگر این مشکلات همچنان ادامه دارند، به پزشک خود اطلاع دهید و همچنین به نقش همسران در دوران بارداری و زایمان هم توجه کنید.
