کیست تخمدان

کیست تخمدان یک حفره پر شده از مایع است که منشا آن بافت‌های تخمدانی می‌باشد و تقریبا در تمامی سنین (نوجوانی، قبل از بلوغ، سنین باروری و یائسگی) می‌تواند ایجاد شود.
اکثر کیست‌های تخمدانی خوش خیم بوده خود به خود و بدون نیاز به درمان رفع می‌شوند، هرچند مواردی هم هستند که نیاز به جراحی دارند. برای مثال کیست‌های فانکشنال تخمدان معمولا بدون علامت هستند و در طی ۶ الی ۸ هفته خود به خود رفع می‌شوند؛ این کیست‌ها در طی پروسه تخمک گذاری تشکیل می‌شوند. در حالت عادی بعد از آزاد شدن تخمک، کیسه حاوی تخمک از بین می‌رود، حال اگر به هر دلیلی تخمک گذاری صورت نگیرد یا این کیسه از بین نرود، به علت تجمع مایع، کیست تشکیل می‌شود که البته در سیکل‌های قاعدگی بعدی در موارد زیادی خود به خود برطرف می‌شود.
از طرف دیگر انواعی از کیست‌ها هستند که به درمان جراحی نیاز دارند. به عنوان مثال کیست‌های «درموئید» که شایع‌ترین توده‌های تخمدانی در خانم‌های جوان هستند. این کیست‌ها در تخمدان‌ها و بر اثر بقایای همان سلول‌های بنیادی دوران جنینی ایجاد می‌شوند و گاهی اوقات در داخل این کیست‌ها، مواد استخوانی مانند دندان، ناخن و همچنین مو، عصب یا چربی وجود دارد.

علائم
اکثر کیست‌ها علامت خاصی ندارند و در یک معاینه یا سونوگرافی که به علت دیگری انجام شده است به طور تصادفی کشف می‌شوند. همچنین ممکن است باعث درد مبهم یا شارپ شکمی یا لگنی شوند.
کیست‌های بزرگ دچار پیچ خوردگی می‌شوند و با درد ناگهانی که کم و زیاد می‌شود بروز پیدا می‌کنند. همچنین پاره شدن کیست‌ها باعث درد ناگهانی و شدید می‌شود.

تصویر زیر کیست درموئید است که هم سایز بزرگی دارد و هم به علت پیچ خوردگی نیاز به جراحی اورژانسی داشت.

تشخیص
پزشک معالج بسته به علائم و معاینه شما و حدس بالینی خود، ممکن است از روش‌های تشخیصی مختلفی استفاده کند؛ روش‌های مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و آزمایش خون.
آزمایش خون برای شناسایی موادی که از تومورهای بدخیم آزاد می‌شوند مفید است. برای مثال افزایش ماده‌ای به نام CA125 در خانم یائسه‌ای که کیست تخمدانی دارد باعث می‌شود به سرطان تخمدان شک کنیم.

درمان
۱- درمان انتظاری: اگر کیست بزرگ نیست، علامت خاصی ندارد و براساس معاینه و روش‌های تشخیصی موارد خوش خیم مطرح است، می‌توان فقط صبر کرد و با سونوگرافی و معاینات دوره‌ای تغییر اندازه کیست را تحت کنترل داشت. اکثر این کیست‌ها بعد از یک تا دو سیکل قاعدگی رفع می‌شوند. اینکه بررسی‌ها با چه فاصله‌ای تکرار شوند و تا چه زمانی ادامه یابند، بستگی به نظر پزشک معالجتان دارد.
۲- درمان جراحی: در کیست‌های بزرگ، علامت‌دار، بدخیم و یا موارد اورژانس مانند پیچ خوردگی و پارگی کیست، از درمان جراحی استفاده می‌شود که با روش‌های لاپاروسکوپی و یا جراحی باز قابل انجام است که روش مورد نظر با مشاوره پزشک با بیمار انتخاب می‌شود.